Wat is weerstand?
Je kent het wel, je wilt wat gedaan krijgen van iemand en je verzoek lijkt vrij redelijk, toch reageert de ander niet zoals je had gehoopt. Je voelt overduidelijk weerstand bij de ander. Mensen willen iets niet, terwijl jij eigenlijk vindt dat ze het wel zouden moeten doen. Ze zijn niet gemotiveerd, werken niet mee.
Weerstand lijkt een probleem te zijn die bij de ander ligt, als OR/CR/VAR bij de bestuurder, de cliënten of de collega’s. De reactie weerstand oproept, varieert al gauw van lichte irritatie tot stevige ergernis. Vaak ga je de boodschap nogmaals en wat steviger herhalen en probeer je zelfs de ander te dwingen iets te doen.
Over het algemeen hebben de hierboven genoemde reacties juist een tegenovergesteld effect. De ander, bijvoorbeeld de bestuurder, zal nog meer weerzin laten zien en misschien wel actie ondernemen, maar dit vooral voor de vorm doen.
Kortom, er is weinig motivatie bij de ander, en wat er al aan motivatie is, is vooral opgelegd van buitenaf (extrinsiek), er komt geen commitment van binnenuit (intrinsiek).
Hoe herken je weerstand?
In gesprekken met collega’s, de bestuurder of andere stakeholders, maak je wel eens mee dat je:
- het gevoel krijgt dat iets een prettig gesprek in de weg staat;
- merkt dat er veel en vooral lange stiltes vallen in het gesprek;
- gesprekspartner vaak afdwaalt met zijn ogen of er niet helemaal bij is met de gedachten;
- gesprekspartner onrustig is en ongeduldig reageert op jouw uitlatingen.
Wanneer je dit merkt, kan het zijn dat je gesprekspartner weerstand voelt tegen hetgeen jij vraagt of vertelt. Je hoort deze ontevredenheid of weerstand bij de ander niet rechtstreeks, het klinkt impliciet door in zijn of haar reacties.
Bij weerstand gaat het vaak om het jezelf verdedigen tegen lastig te verteren of soms pijnlijke realiteiten. Goede communicatie is dan van essentieel belang.
Als raadslid kun je daarmee de bestuurder (of vice versa) helpen zijn gevoeligheden onder ogen te zien en hiermee leren om te gaan. Weerstand bij de bestuurder is voor jou als raadslid immers ook niet prettig. Het kan zijn dat de bestuurder bijvoorbeeld bang is om de grip op de situatie te verliezen, of hij of zij wil zijn positie niet verzwakken en is bang dat dit gebeurt.
Hoe laat weerstand zich zien?
Weerstand laat zich op vele verschillende manieren zien. Soms is het overduidelijk dat het hier om weerstand gaat, een andere keer is het uiten van weerstand heel subtiel.
Hieronder volgen een aantal voorbeelden:
Kritiek op de methode
Tijdens het gesprek of overleg word je voortdurend geconfronteerd met kritiek op de gebruikte methodes. De wet- en regelgeving wordt er bijvoorbeeld te pas en te onpas bij gehaald en de ander wordt op de vingers getikt omdat procedures niet gevolgd worden. Dit is natuurlijk niet in alle gevallen weerstand, maar in veel gevallen zit er een onderliggende emotie aan ten grondslag.
Het vragen naar meer en meer details
Als na een kwartier vragen stellen door de ander de vragen steeds gedetailleerder worden en meer en meer gaan richten op onderdelen die minder essentieel zijn, kan het een manier zijn om de discussie uit de weg te gaan. Het lijkt of de ander een niet te stillen informatiehonger heeft en je voelt jezelf steeds ongemakkelijker hieronder worden.
Het overladen met details
Het kan natuurlijk ook andersom. De ander overstelpt jou met zeer gedetailleerde informatie. De antwoorden op jouw vragen laten een zo nauwkeurige opsomming van niets ter zake doende feiten zien dat het tijd wordt om je af te vragen of je hier soms met een vorm van weerstand hebt te maken.
Rationaliseren
Veel energie stoppen in het bedenken van theorieën is een manier om een situatie minder ernstig te doen lijken. We maken er allemaal wel eens gebruik van. Als raadslid in gesprek of overleg is het niet handig hierin mee te gaan als je een probleem moet oplossen. Dat kost veel te veel tijd en levert te weinig op. Rationaliseren gebeurt vaak wanneer het in een gesprek spannend wordt, als een soort escape.
Samenspannen/moraliseren
Opeens gaat je gesprekspartner het hebben over ‘wij’ en ‘zij’. En duidelijk is dat hij/zij met ‘wij’ bedoelt ‘de verstandige mensen’, ‘de goede mensen’, kortom degene die weten wat goed is. Een poging om jou als raadslid (of jullie als raad) tot samenspannen te verleiden. Vaak gaat dit gepaard met enigszins moraliserende opmerkingen. Een vorm van weerstand.
Stilzwijgen
Er komt weinig tot geen respons. Als je om reactie vraagt, krijg je deze niet, of de ander laat weten zich wel te melden als hij het er niet mee eens is (wat niet gebeurd).
Geen tijd!
De ander ziet wel dat het belangrijk is, maar heeft er eigenlijk geen tijd voor. Hij/zij heeft zelfs geen tijd voor een kort gesprek/telefoontje. Geen tijd betekent in dit geval geen prioriteit. De persoon geeft dus aan dat hij/zij het gesprek van minder belang vindt en weerstand voelt om er de aandacht aan te besteden die jij vraagt.
Weerstand als onderdeel van het communicatieproces
Belangrijk om weerstand te zien als een onderdeel van het communicatieproces, waar je in sommige situaties niet omheen kunt. De ander vindt het onplezierig om bepaalde zaken onder ogen te zien en geeft daar op een indirecte wijze uiting aan.
Aan jou als OR/CR/VAR-lid of bestuurder, de schone taak om de ander(en) mee te krijgen met jouw ideeën, en om hier effectief op te reageren.
Effectief reageren op weerstand
Een effectieve manier van reageren op weerstand is de reden achterhalen van de weerstand en dit te doen door je te verplaatsen in de ander. Daarnaast kun je de weerstand aan de orde stellen en vragen naar de oorzaak en begrip tonen.
Persoon versus gedrag
Wees daarbij duidelijk in het feit dat je niet de persoon afwijst omdat je zijn gedrag niet goedkeurt. Streef naar een win-win situatie en houd rekening met de belangen van jou (als OR/CR/VAR-lid, of de raad) en de ander. Hierdoor wordt de intrinsieke motivatie bevorderd.
Natuurlijk is het goed kunnen hanteren van weerstand afhankelijk van je inlevingsvermogen, flexibiliteit en creativiteit.
En van je communicatieve vaardigheden!
